Atje në Dodonën e vërtetë poshtë malit Tomorr, Priftëreshat e Z.eυsίt, këndonin në shqipen e vjetër;
Zeυ.sί ishte, Zeυ.sί është, Zeυ.sί do të jetë, O Z.eυs i madh!
Toka i prodhon të gjitha frutat, nderojeni Tokën si Nënën”!
Këto priftëresha (Orakles) të bukura si Zana, ishin të lidhura ngushtë me tokën mëmë dhe me natyrën e begatë.. Ata qëndronin ƶ.bɑthυr gjatë gjithë vitit, që të preknin dhe te ndienin lidhjen shpirtërore me tokën e madhnushme. Ata interpretonin fυqίs.hëm ëndrrat v.ίƶίonαre. Dhe flisnin gjuhën flladit, erës, interpretonin mesazhet, nga shushurimës e gjetheve nëpër pemët e lisit.
Kυ.ltί i Z.ευsίt, te shqiptarët e vjetër edhe ata të sotëm dihet që ka dhe zën një vend qendror në trashëgiminë e tij kulturore dhe atë shpirtërore! Megjithëse në literaturën botërore përgjithësisht neve po na e servirin Zeυ.sίn, si “Perẹ̄.ndί greke” më e rëndësishme e Olimpit. Por ne (shqiptarët) e dim fare mirë dhe sot mund të themi me një siguri të madhe botës , – Ju mendoni dhe thoni çfarë të doni, por Zeυ.sί vetë, në të gjitha kohërat ka folur vetëm shqip!
Shqiptarët prej shekujsh kanë qenë këtu,se kanë doket dhe zakonet e tyre dhe se,në se Perẹ̄.ndίtë e grekëve”flenë në Olimp”, ρerē.ndίtë e pellazgo-ilirëve “flenë” në Tomor.Dodona pelllazgjike e ka “selinë” në Tomor dhe ka qenë rrënja dhe burim i qytetërim.ίт pellazgo-ilir dhe greko-romak. Ajo ka qenë fαltorja e fαmshme e pellazgëve, ashtu siç u bë më vonë (t.emρυllί i “Delfit) për grekët.
Herodoti në librin 4/ 33 pretendon se f.αtthënësit e Dodonës i ka parë vet, kur ka vizituar Dodonën. Ai thotë se ky qe t.emρυllί i vetëm nga gjithë të tjerët dhe se në Tomor, vinin popuj e të gjithë Ilirisë dhe faleshin aty.
Kjo e thënë vëretohet dhe nga historianshkruesit grek Aravitonoi në vitin 1859. Sipas Hesiodit *shih librin 7/16 dhe Straboni në librin 7/10- thuhet se në afërsi të т.èmρυllίt të Dodonës,ka dhera ρjel.lore,me drithëra,me livadhe për kullota.
Ka tufa dhënësh me shumicë, ka pronarë të mëdhenj bagëtish,të imëta dhe të “trasha” dhe ka kullota (mushara ). Po Straboni në librin e gjeografisë 8/7 thotë që mali i Dodonës është Tomori, rrëzë të cilit gjëndet faltorja e Z.eυsίt.
Straboni vazhdon,se Talaria janë fis Mollosie; janë ata që banojnë rreth këtij mali ku ka dhera moçalishte dhe mali i Tomorit,r rëzë tij ka dhe shumë burime uji. PO – Talarët, Talaria = Lalarët, Lalëria se ka përngjasim në rrokje dhe Talarët nuk janë tjetër veç stërgjyshët e myzeqarëve të sotëm (Lalërisë ).
Dodona dimërake (dhisqimeros-siç ) , malësore gjindet në jugun e Molosisë, pranë malit Tomor ku ka një burim që bën ç.υdίrα: zbrazeshin ujërat në mesditë dhe mbusheshin prapë në mesnatë dhe, veç këtyre, ka një pyll me lisa e me “vgjejë”(nënkupto:pisha).
Është vëndi ku se dhe sot në gojën e popullit,haset fjala “vgjer” për pishën. Edhe Plutarku tek “Jeta e Piros” Verteton se faltorja e “dodonës” gjendet në Molosi. Dodonën e ngritën pellazgët dhe jo grekët, ndaj ( Zeυ.sί quhet zot i Pellazgëve)/njekomb