A kishte Homeri te drejte? A na e rrefeu ate qe duhet? Keto pyetje i kane ngritur shume njerez ne kohe te ndryshme, dhe pergjigja eshte ende objekt debati….Por sot mund te themi se shume nga ato qe tregohen tek “Iliada”, historia e rrethimit dhe renies se qytetit te Trojes, eshte fryt i fantazise. Ndonese ka edhe diçka te vertete.
Per shembull, renia e Trojes eshte histori e vertete. Ajo ndodhi ne Epoken e Bronzit te Vone (1300-1200 Para Eres Sone), kur sistemi politik dhe ekonomik ne rajonin e Mesdheut po transformohej, dhe tensionet, migrimet masive dhe lufterat e brendshme, peruruan nisjen e Epokes se Hekurit.
Tranzicioni nuk ishte i lehte. Shume qytete te pasura, si Troja, Mikena dhe Tirinto, u shkaterruan dhe braktisen, dhe per to u fol per shekuj me radhe. Vete Homeri (ose kushdo tjeter, pasi ka nga ata qe dyshojne nese ai ka ekzistuar vertete) 400 vjet me vone rrefeu renien e njeres prej atyre fuqive.
Sipas arkeologeve, Troja ngrihej jo shume larg Çanakalase se sotme (Galipoli) ne Turqi, ne gryken e Ngushtices se Dardaneleve. Ajo kishte rreth 10.000 banore, dhe ishte shume e pasur. Greket e lashte e quanin Ilios, ndersa per hititet, populli i luftetareve qe e kontrollonin, ishte Vilusa. Per te dy, dominimi i ketij qytetit kishte rendesi strategjike per menaxhimin e tregtise midis Mesdheut dhe Detit te Zi.