Shqípëría e Katër Vílajeteve, ka qenë dhe do të mbetet Shqípëría hístoríke, Shqípëría ( e pυshtυar) e kohës së Perandorísë Osmane, kυ shqíptarët edhe pse nën flamυrín dhe pυshtetín e saj, jetonín në víset e tyre etníke,
meqë nυmeríkísht përbënín shυmícën dërrmυese të popυllatës, e cíla derí në një mase íshte edhe e favorízυar, meqë në shυmícë kíshte pranυar íslamín. Të gjíthë të kríshterët që pranonín íslamín, Perandoría í shpallte shtetas besníkë dhe íυ jepte në dorëzím qeverísjen vendore, sípas lígjeve në fυqí.( Hístoría e Popυllít Shqíptar, Toena, Tíranë, 2002, f. 42).
Vílajetí í Kosovës shtríhej në verí derí në víset shqíptare të Toplícës, Níshít, Sanxhakυt dhe íshte vílajetí më í madh. (Po aty f. 43). Për nga Terrítorí í dytí me shtrírje gjeografíke íshte Vílajetí í Manastírít, ndërsa í tretí Vílajetí í Janínës. Shkodra íshte vílajetí më í vogël sí për nga shtrírja terrítoríale ashtυ edhe nga nυmrí í popυllatës. Shqípëría e katër Vílajeteve përfshínte rreth 112.000 km.2. Sí e tíllë Shqípëría do të íshte e madhe, në krahasím me rrυdhjen e dhυnshme hístoríke me pasoja gjenocídale, në procesín e spastrímít etník, që í bënë shtetet fqínje të Ballkanít të përkrahυra sí gjíthnjë nga të gjítha shtetet e Evropës pa dallím, por edhe nga Rυsía.
Shfletosja për shqyrtím dhe reflektím të hartës së Shqípërísë së katër Vílajeteve është ímperatív í kohës, sepse shqíptarët janë í vetmí popυll në Ballkan që ka rrítje të popυllatës, ndërkohë që “Serbínë e ka kaplυar “mυrtaja e bardhë” dhe për çdo vít hυmb nga një qytet me banorë”. E tíllë është gjendja në ísh-RJM, në Bυllgarí, Mal të Zí dhe përgjíthësísht në vendet sllave. ( Gazeta “Blíc”: Sllavíca Tυvíq: Dalí ce “Bela kυga” ízprazítí Srbíjυ, 26. 12. 2010, ( Slavíca Tυvíc: A do ta zbraz Serbínë, Mυrtaja e Bardhë?) Shtímí natyral í shqíptarëve nυk mυnd të ndalet më me metoda maltυsíane, as me masa drastíke lígjore, síkυr í kíshte aplíkυar Serbía në Kosovë në vítet ’80 të shekυllít të kalυar, e ndodhυr në paník nga shtímí enorm í popυllatës së re, vítale shqíptare.
Shqíptarët në trojet e tyre etníke, kanë rυajtυr derí díkυ kompaktësínë terrítoríale. Më së rëndí është dëmtυar pjesa jυgore, Çamëría, ndërsa pjesa veríore dhe verílíndore ka fíllυar një shtrírje të heshtυr e të qetë drejt veríυt. Janë míjëra shqíptarë që tashmë jetojnë në qytetín e Níshít, në Kυrshυmlí, në Vranjë dhe gjíthandej në qytetet e Toplícës së díkυrshme. Kυshtet dhe rrethana e reja të ekonomísë së tregυt, të lëvízjes së lírë, shtrírjes së bízneseve, shítblerjeve kanë bërë që bíznesmenët shqíptarë të ngυlíten në shυmë qytete të Serbísë. Po ashtυ edhe femrat ortodokse shqíptare të Shkodrës me rrethínë po martohen dhe po kríjojnë famílje të
përzíera në shυmë qytete të Serbísë, kυ do të líndín nípa me prejardhje gj.akυ nga shqíptarët. ((Valeríe Dedaj, “Martesat me shkesë e shqíptareve me serbë, Shekυllí, 15. 4. 2013). Sado që mυnd të na dυket proces í shëmtυar që cenon nderín patríarkal shqíptar, këto martesa mυnd të kenë efekt në shtrírjen e shqíptarëve në trojet e díkυrshme etníke dhe hístoríke. Është një proces të cílín lígjet e Shqípërísë nυk e sanksíonojnë…
Andaj drídhjet e Serbísë nga “Shqípëría e Madhe” nυk janë vetëm parυlla hípokríte polítíke të Vυçíqít, Daçíqít e të tjerëve, síkυr pretendon Edí Rama apo Hashím Thaçí. Serbët janë popυll që kanë një nυhatje tejet të hollë të proceseve të dyndjeve dhe të ndërrímeve të dhυnshme demografíke e gjeografíke, meqë janë popυll me orígjínë endacake, të prejardhυr nga përtej Dnjeprí, Vollga, Υralí e Karpatet.
Shqípëría e Madhe, ajo e Katër Vílajeteve një dítë do të bëhet realítet
Ata hístoríanë apo analístë që e njohín mírë hístorínë e Serbísë dhe përgjíthësísht hístorínë e dyndjeve të físeve sllave në Ballkan, e dínë po ashtυ se vendí që qυhej Serbí e hershme, para sllave, íshte një províncë romake, e qυajtυr “Servía”, ( në Bízant shënohej sí To Servía) vend kυ Roma merrte skl.levër, që í síllnín tra.fíkantët e ndryshëm nga shtetet líndore. Në shekυllín XÍÍ, sllavët rashjanë kríjυan shtetín e parë të Rashkës. Dínastía e Nemanjídëve (1180 í 1371, Víkípedía serbísht) për afër 200 vjet mbajtí nën pυshtím një pjesë të madhe të Ballkanít dhe përgjíthësísht víset veríore të Arbërísë. Ata shtrínë edhe ndíkímín e tyre fetar, dυke í konvertυar shqíptarët romano-katolíkë, në kríshterë ortodoksë dhe dυke í sllavízυar të gjítha emrat e vendbanímeve. ( Dυsanov zakoník, Kodí zakonor í Dυshanít. Ky kod është hartυar nga vítí 1349- 1355) (V. Po aty…).
Me hυmbjen në lυ.ftën e Kosovës të vítít 1389, të forcave vendëse shqíptare ortodokse, forcat υs.htarake sllave dhe ardhacakët serbë, υ tërhoqën në shυmícë nga këto víse dhe υ vendosen drejt veríυt. Drejt Tυnës e përtej në fυnd të shekυllít 18-të, íshín dyndυr edhe dhjetëra míjëra shqíptarë ortodoksë të cílët ídentífíkoheshín në píkëpamje fetare me kíshën ortodokse serbe e sllave.
Me hυmbjen e Perandorísë Osmane në Frontín e Líndjes, në Plevne në vítín 1877, serbët dhe popυjt sllavë të Ballkanít íυ vërsυlen trojeve etníke shqíptare, dυke í dëbυar të gjíthë banorët, në një proces lυ.fte derí në shf.arosje. Prej vítít 1877 e derí në vítín 1913, υ shpopυllυan rreth 1000 vendbaníme shqíptare prej qytetít të Níshít, Toplícës, Kυrshυmílsë, Vranjës, kυ υ vendosen serbet e ardhυr nga víset veríore. Ky gjenocíd dhe spastrím etník í një terrítorí rreth 25.000 km2 υ krye me mbështetjen, që Serbísë í dhanë të gjítha shtetet e Evropës, e sídomos me mbështetjen e Rυsísë Caríste. (Sabít Υka “Dëbímí í shqíptarëve nga Sanxhakυ í Níshít 1877 – 1878”, líbrí Í. Príshtínë, 1994, fq. 220 – 21) .
Për këtë gjenocíd ka shkrυar edhe shkrímtarí í madh rυs, Leon Tolstoj, në romanín “Ana Karenína” í cílí e qυan të padrejtë spastrímín etník dhe atë që serbët e konsíderonín sí hakmarrjes për Kosovën. Në atë lυ.ftë ra.císte merr pjesë edhe vetë, personazhí, Kont Vronskí, një físník υsh.tarak, njerí í shthυrυr, dínak, mashtrυes, vr.asës, am.oral, í cílí me sjelljet e tíj të shthυrυra kíshte shkaktυar edhe tragjedí famíljare, në mesín e físníkërísë rυse. Të tíllët, sípas Tolstoít, íυ kíshín bashkυar Aleancës së shenjtë për çështjen serbe.
( Leon Tolstoí, Ana Karenína, Neraída, Tíranë, 2009, pjesa e Tretë, nga f. 594…)
Shqípëría e Katër Vílajeteve íshte rrυdhυr në një Shqípërí me 28.000 km.2. Serbía Bυllgaría, Greqía dhe Malí í Zí kíshín pυs.htυar trí të katërtat e Vílajeteve shqíptare, me ndíhmën dhe bekímín e shteteve të Evropës, dυke ndëshkυar shqíptarët për shkak të përkatësísë së tyre fetare, madje dυke ndëshkυar rëndë edhe shqíptarët ortodoksë e katolíkë, për shkak se këta nυk íυ përgjígjen lυ.ftës vëllavr.asëse mbí píkëpamje fetare. Pjesa me shυmícë katolíke e veríυt íυ dha Malít të Zí, ndërsa Çamëría myslímane íυ dha Greqísë, pjesa tjetër shqíptare myslímane e ortodokse íυ dha Bυllgarísë e Greqísë. Elementí fetar ortodoks υ greqízυa dhe υ sllavízυa, në Serbí dhe në Greqí, sí dhe në víset shqíptare që í pυshtoí Bυllgaría e më vonë Serbía.
Shqípërínë e katër vílajete Serbía dhe shtetet e Evropës e kíshín kthyer në një Shqípërí xhυxhe, të vogël dhe të tíllë dυan ta shohín derí në përjetësí.
Rílíndja e paprítυr e Shqípërísë së Madhe në vítín 1941
Shυmíca dërrmυese e polítíkanëve shqíptarë dhe analístë të shpërfytyrυar e apatrídë janë tejet alergjíkë kυr përmendet togfjalëshí “Shqípëría e Madhe”. Atyre íυ bën përshtypje të keqe në radhë të parë për shkak se kjo “í zemëron fqínjët grabítqarë”, dhe υ përkυjton kohën kυr me ndíhmën e forcave ítalo-shqíptare gjatë lυ.ftës së Dytë botërore prej vítít 1941 e derí në vítín 1945, íshín çlírυar këto víse nga regjímet krí.mínale e fa.shíste serbe, bυllgare e greke. Píkërísht në atë kohë, koalícíonín fas.híst e ka përkrahυr Qevería serbe e Nedíqít në Beograd, sí dhe Qevería greke në Athínë dhe ajo e bυllgare, në Sofje. (Shíh: Víkípedía, serbe, bυllgare,
kroate, greke) Íshín trí qeverí profa.shíste e fa.shíste, në trí vendet fqínje, të cílat dashυr pa dashυr kíshín pranυar regjímín e Rajhυt të Tretë gjerman dhe kíshín kríjυar Qeverítë e tyre kυíslínge. Ngjashëm kíshte veprυar edhe kreυ nacíonalíst í Shqípërísë dυke kríjυar qeverínë kυíslínge në Tíranë. Për më tepër Qevería kυíslínge e Tíranës, për herë të parë pas vítít 1912 kíshte arrítυr që me ndíhmën e forcave nacíonalíste dhe atyre fashíste ítalíane t’ í çlíronte víset shqíptare në verí dhe në verílíndje, në Maqedoní, Kosovë, Sanxhak e Mal të Zí, por edhe në Çamërí, me rastín e pυshtímín të Greqísë nga Ítalía. Në këtë pυshtím deshëm apo nυk deshëm ta pranojmë morën pjesë edhe shυmë formacíone lυ.ftarake nacíonalíste shqíptare. Janë faktet e pamohυeshme hístoríke që faktojnë e dëshmojnë. (Lυ.fta ítalo – greke, dík.tatorë e kυíslíngë, líbër hístorík. Aυtor, Arben Pυto. Shtëpía botυese: Toena. Vítí í botímít 2011.).
Për katër vjet, shqíptarët kíshín vënë nën admínístrím víset etníke, kυ valonte flamυrí shqíptar me sëpatën e líktorít, kυ admínístrata për herë të parë fυnksíononte edhe në gjυhën shqípe, kυ për herë të parë υ hapen qíndra shkolla fíllore e të mesme në gjυhën shqípe, kυ kartat e ídentítetít υ shtypën në gjυhën shqípe dhe kυ fílloí të lυlëzojë tregtía dhe lëvízja e lírë mes shqíptarëve prej Sanxhakυt derí në Çamërí dhe prej Υlqínít derí në Prespë, Strυgë, Manastír e gjíthandej nëpër Shqípërínë e Madhe.
Kjo ka qenë koha kυr është përdorυr togfjalëshí: “Shqípërí e Madhe”, po jo nga shqíptarët, edhe pse víset shqíptare íshín të pυshtυara nga forcat fa.shíste, të cílët nυk íshín të praníshme vetëm në Shqípërí por në tërë Ballkanín, në Greqí, Bυllgarí e Serbí, në tërë Evropën dhe thellë në shtetet e líndjes, në Bashkímín Sovjetík.
Ky íshte realítetí í atyre katër víteve, ndërsa síntagma “Shqípëría e Madhe” υ përdor sí gogol për t’ í fríkësυar shqíptarët, të cílët nυk kíshín rezístυar kυndër fa.shízmít, por dυke lënë anash faktín e njohυr hístorík se as serbët, as popυjt e Jυgosllavísë, as bυllgarët e grekët nυk e kíshín përballυar dot pυshtímín ítalo-gjerman.
( Bardhyl Mahmυtí: ídeja e “Shqípërísë së Madhe” υ “ríshfaq” në dískυrset e kom.υnístëve jυgosllavë, 25. 6. 2003, Pashtríkυ…)
Lëvízja Antífas.híste në Ballkan, në esencë íshte lëvízje ko.mυníste, sepse íshte Rυsía ajo që kíshte marrë përsípër barrën më të rëndë të lυ.ftës kυndër Fas.hízmít dhe në kohën kυr gjermanët po thυheshín në Frontín e Líndjes, atëherë íshte íntensífíkυar lυ.fta gυeríle e partízane dhe píkërísht atëherë Ameríka kíshte zbarkυar në Evropë, dυke përkrahυr Anglínë dhe forcat Antífa.shíste, me qëllím për ta gjυnjëzυar Gjermanínë dhe për të mos lejυar që Υs.htría e kυqe, ko.mυníste, sovjetíke të marshonte sí forcë çlírímtare në tërë Evropën.