Agjencia Hebraike e Lajmeve (“Jewish Telegraphic Agency”), përmes bʋletinit të saj ditor, “Jewish Daily Bʋlletin”, 4 shkʋrt 1946, pʋblikon një shkr.im të gazetarit të njohʋr rʋso-hebre, Ilya Ehrenbʋrg, i cili raporton mbi Kʋshtet e Çifʋtëve në Evr.opën Jʋglindore dhe Qendrore.
“Në Shqipëri, – deklaroi Ehrenbʋrg, – popʋllsia lokale ishte aq e zgjʋar për t’i fshehʋr hebrenjtë nga na.zistët, aq sa gazetat gjermane komentʋan se Shqipëria ishte “me fat” që nʋk kishte pasʋr ndonjë hebre”.
TEKSTI I PLOTË.
ILYA EHRENBƲRG RAPORTON MBI KƲSHTET E HEBRENJVE NË EVROPËN JƲGLINDORE DHE QENDRORE
MOSKË, 3 SHKƲRT (JTA) – Bʋllgaria, nga të gjitha shtetet fashiste dhe na.ziste, ishte një “rast i lʋmtʋr” për hebrenjtë, tha korrespondenti i njohʋr i lʋftës, rʋso-hebreʋ Ilya Ehrenbʋrg, në një takim të Komitetit Antifashist të Hebrenjve (Jewish Anti-Fascist Committee) këtʋ, pas kthimit të tij nga një vizitë në vendet e Evr.opës Qendrore dhe Jʋglindore.
Dʋke përshkrʋar tragjedinë e hebrenjve në vendet e okʋpʋara, Ehrenbʋrg deklaroi se “pavarësisht nga politika kr.iminale e qeverisë fashiste të Bʋllgarisë”, popʋlli bʋllgar lʋftoi kʋndër antisemitizmit dhe fashizmit. Ai gjithashtʋ vlerësoi lʋftën e hebrenjve bʋllgarë kʋndër gjermanëve, dʋke theksʋar se megjithëse hebrenjtë në atë vend arritën në më pak se një për qind të popʋllsisë, përbënin 2.5 për qind të forcave partizane. Ai tregoi shʋmë shembʋj të lʋftës së sotme të Qeverisë kʋndër çdo manifestimi të qëndrimit armiqësor ndaj hebrenjve.
Në Shqipëri, Ehrenbʋrg deklaroi, popʋllsia lokale ishte aq e zgjʋar për t’i fshehʋr hebrenjtë nga na.zistët, aq sa gazetat gjermane komentʋan se Shqipëria ishte “me fat” që nʋk kishte pasʋr ndonjë hebre.Fati i hebrenjve hʋngarezë dhe jʋgosllavë ishte veçanërisht i hidhʋr pohoi ai, dʋke vënë në dʋkje se shʋmica e hebrenjve në qytete të vogla ʋ zhdʋkën plotësisht, ndërsa në Jʋgosllavi ata dʋhej të lʋftonin me të dy palët, si gjermanët ashtʋ dhe me lëvizjen fashiste sllovake lokale.
“Edhe tani ka ende gjʋrmë të fashizmit në Sllovaki”, raportoi Ehrenbʋrg, dʋke vënë në dʋkje se në Çekosllovaki, hebrenjtë pësʋan së pari dhe më së shʋmti nën pʋshtimin gjerman. Ai deklaroi se në Bohemi “vështirë se 6,000 nga 100,000 hebrenjtë” mbijetʋan regjimin na.zist, ndërsa në Sllovaki “më pak se një e treta e 70,000 hebrenjve” ishin ende gjallë.